Kurzfassung: Wybitny znawca żydowskiego mesjanizmu, autor wielu studiów o Jakubie Franku, w najnowszej książce podsumowuje i rewiduje wnioski swoich niemal czterdziestoletnich badań poświęconych założycielowi ruchu zwanego później frankizmem. Wykorzystując wszystkie dostępne źródła – zarówno żydowskie, jak i chrześcijańskie (niektóre z nich w książce Jana Doktóra publikowane są po raz pierwszy) – autor dokonuje ponownej rekonstrukcji dziejów Jakuba Franka i jego zwolenników. Stawia przy tym fundamentalne pytania – np. o okoliczności powstania dokumentów, które dotychczas były uznawane przez badaczy frankizmu za wiarygodne i na podstawie których budowali oni swoje interpretacje i teorie. Jak zaznacza w recenzji książki prof. Michał Galas, takie polemiczne stanowisko także wobec własnych osiągnięć badawczych jest rzadkością w świecie nauki. Frankizm jest najbardziej „polskim” ze wszystkich żydowskich ruchów mesjańsko-mistycznych. Jego dzieje na trwałe wpisały się nie tylko w dzieje judaizmu, ale także polskiego katolicyzmu i stanowią ważny temat dyskursu na temat relacji żydowsko-polskich i żydowsko-chrześcijańskich, jaki toczył się na przestrzeni ostatnich 200 lat. Te dyskusje i polemiki, często posiadające piętno antysemityzmu, dalekie były od rzetelnych studiów naukowych i utwierdzały wiele stereotypów. Stąd z tak wielką satysfakcją należy przyjąć tę nową publikację poświęconą frankizmowi. – fragment recenzji dr. hab. Michała Galasa, Uniwersytet Jagielloński

Kurzfassung: Internet zmienił świat? Bez wątpienia. Ale wcześniej rewolucję w globalnej kulturze wywołało wynalezienie gramofonu. Dzięki płytom z winylu i szelaku muzyka docierała do masowego odbiorcy, przekraczając granice krajów i kontynentów. Na wystawie można posłuchać muzyki kantoralnej, która dzięki gramofonowi upowszechniła się w domach żydowskiej klasy średniej, piosenek teatru jidysz, znanych na całym świecie popularnych piosenek z filmów, rewii i musicali, jazzu, folku i mocnych kawałków punkowych buntowników. Te utwory nie zawsze były żydowskie (często żydowskie nie były wcale), ale stanowiły odzwierciedlenie żydowskiego doświadczenia w XX wieku, na które składało się m.in. zaangażowanie w różnorodne ruchy artystyczne i polityczne, emancypacja i asymilacja. Z drugiej strony, w płytowych zapisach widać także starania o podtrzymanie pamięci i żydowskiej tradycji, nieraz w formie śmiałych muzycznych eksperymentów. Wydarzenia dotyczące wystawy "Szafa grająca!"Aktualności związane z wystawą "Szafa grające!"Galeria wystawy "Szafa grająca!" "The Warsaw Museum, Tamara Sztyma in particular, did a wonderful job in extending our show with a large presentation of Polish interwar musical culture, a portrait of a time when cultural influence from all over the world Na wystawie, oprócz nagrań, wywiadów i oryginalnych płyt, zaprezentowane będą też fonografy i gramofony pozyskane od lokalnych kolekcjonerów. Atrakcją będzie również specjalnie skonstruowana szafa grająca, w której można posłuchać utworów tematycznie związanych z wystawą. Zobaczymy płyty i usłyszymy nagrania m.in. tanga i fokstroty w wykonaniu orkiestry Jerzego Petersburskiego i Artura Golda, popularne filmowe przeboje autorstwa Henryka Warsa, w wykonaniu takich gwiazd, jak Wiera Gran czy Adam Aston. Do tego utwory Boba Dylana, Lou Reeda, czy The Ramones, polski bigbit w wykonaniu Śliwek i Następców Tronów, nowoczesne interpretacje muzyki klezmerskiej w wykonaniu The Klezmatics, Kroke i niesamowita Barbra Streisand! Oprócz twórców na wystawie przedstawiamy również odbiorców muzyki – o piosenkach, które odegrały ważną rolę w ich życiu, opowiadają osoby osobiście i zawodowo związane z kulturą żydowską. Ich wypowiedzi to nie tylko opowieści o muzyce, ale również o doświadczeniu bycia Żydem w XX wieku. Pierwotna wersja wystawy została przygotowana przez Muzeum Żydowskie w Hohenems w 2014 roku (oryginalny tytuł: Jukebox. Jewkbox! A Jewish Century on Shellac&Vinyl), następnie była prezentowana w Muzeum Żydowskim w Monachium i w Muzeum Żydowskim w Londynie. Kuratorzy: Hanno Loewy, Tamara Sztyma Kurator organizacyjny: Ewa Witkowska Projekt: Atelier Stecher, Austria Identyfikacja wizualna wystawy: Atelier Stecher, Piotr Janiszewski Projekt aneksu "Scena nowej muzyki żydowskiej w Polsce": Piotr Antonów Tłumaczenie tekstów na język angielski: Dominika Gajewska, LIDEX Korekta tekstów polskich: Tamara Łozińska Korekta tekstów angielskich: Michał Hamerski, Zofia Sochańska Opieka konserwatorska: Anna Sembiring Nagrania tekstów: Studio Publishing Instytucje i osoby, które wypożyczyły obiekty na wystawę: Biblioteka Narodowa w Warszawie (The National Library in Warsaw), Judisches Museum Munich, Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie (Museum of Technique and Industry, Warsaw), Jerzy Gogacz, Tomasz Lerski, Alan Dein, Felicitas Heimann-Jelinek, Helene Maimann, Timna Brauer, Anna i Jakob Eisenstein, Uri i Marlena Tänzer, Ellen Presser, Olga Mannheimer, Lea Wolff, Hanns Peter Bushoff, Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Dominique Moisi, Peter Loewy, Yves Bollag, Uri Wertheim, Raymond Wolff, Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie, Multikulti Project, Fundacja Nadaye, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce.

Kurzfassung: We are taking you on a trip to the two seaside cities built from scratch at the beginning of the twentieth century. Gdynia and Tel Aviv, founded at more or less the same time, played similar roles in the history of their countries—they represented the dreams and aspirations of the newly independent Polish state and of the Jewish nation determined to establish a new national home in Palestine. Tel Aviv, founded in 1909, was to become the “first Hebrew city.” Gdynia, founded in 1919, was envisioned as the “Polish gate to the world.” Being a modern seaport, it was to serve as an exit gate for people and goods. Tel Aviv, on the other hand, was to serve as an entrance gate for the tens of thousands of immigrants flocking in with the aim of building the future Jewish state. These representative functions combined with the beginning of the new century provided an opportunity to realize ambitious urban design plans. Gdynia and Tel Aviv also share dominant colors: blue referring to the sea, and curcuma yellow—the color of the sun and the sand. These colors can be easily spotted at our exhibition, among others on the interwar propaganda and commercial posters, as well as in promotional leaflets. Gdynia and Tel Aviv quickly grew to be recognized as vital seaports and fashionable summer resorts. Everyday life in the two newly established cities is visible in the archival photographs, films, documentaries, drawings and paintings displayed in the exhibition, as well as in the elements of the Modernist tenement buildings’ interior design. You will see annual celebrations of urban holidays—the Sea Fest in Gdynia and Purim parades in Tel Aviv. You will also have a chance to admire architectural models of the two cities’ iconic buildings, produced specially for the exposition. The links between Gdynia and Tel Aviv were not only architectural and ideological - the two cities were connected by the Gdynia-America Shipping Lines. MS Piłsudski, its most famous ocean liner, also served the role of the Polish culture ambassador. Its interior design was supervised by an artistic commission who summoned the leading Polish artists to work on it. They designed not only the cabins and salons, but also details such as restaurant menus and tableware, examples of which we will be able to admire at the exhibition. New cities and their founding myths attracted and inspired many artists from both countries. The exposition includes original artworks - some from Polish collections, some shipped from Israel especially for the occasion, such as A Harbor in Jaffa by Reuven Rubin from 1923. Intriguing drawings by Nahum Gutman in which the artist presented his own autobiography inscribed in Tel Aviv’s founding myth also arrived from Israel. Years later the drawings were used as illustrations in his book Small Town and Few People In It. Stories from the First Years of Tel Aviv. The exhibition also boasts Gutman’s oil paintings with genre scenes presenting oriental charm of Jaffa, as well as Tel Aviv’s coat of arms which the artist designed. Paintings by Ludwig Blum present the panorama of “white Tel Aviv.” The Baltic coastline and Gdynia are looming in the “seascapes” by Władysław Strzemiński, drawings by Janusz M. Brzeski or in artistic compositions by Michalina Krzyżanowska or Kazimiera Pajzderska. Works by contemporary Polish artists such as Maria Kiesner and Maurycy Gomulicki serve as a bridge between the past and the present. Photographer Wojciech Wilczyk has produced a pictorial essay on the modernist architecture of Gdynia and Tel Aviv, presenting today’s appearance and context of the selected iconic buildings. Modernist architecture is also a leading theme of ascetic paintings by Maria Kiesner, artist passionate about cityscapes. The Gdynia - Tel Aviv exhibition coincides with the celebrations of the 110th anniversary of founding Tel Aviv, as well as a centenary of founding Gdynia and of opening the Bauhaus School of Design - a German academic institution whose program shaped modern urban landscape of many cities in Europe and in Israel. The exhibition has been produced in cooperation with the Gdynia City Museum, under honorary auspices of Wojciech Szczurek, the Mayor of Gdynia, and Ron Huldai, the Mayor of Tel Aviv, as well as the Israeli Embassy in Warsaw. Art projects: Maurycy Gomulicki, Maria Kiesner, Wojciech Wilczyk