Wiadomości

W Muzeum Uniwersyteckim otwarta jest nowa wystawa: "Życie Sztetla w Sztuce Żydów Polskich na Świecie w XX w.", którą przygotowało Muzeum Uniwersyteckie i Archiwum Emigracji we współpracy z marszałkiem województwa kujawsko-pomorskiego.

Wernisażowi, który obył się 14 stycznia, towarzyszył wykład dr Joanny Lisek, historyka sztuki żydowskiej, "Sztetl w kulturze" oraz koncert aktorów Teatru Muzycznego w Toruniu, którzy zaprezentowali piosenki żydowskie. Wystawa, która potrwa do 10 kwietnia wpisuje się w ogólnopolskie obchody 19. Dnia Judaizmu, których Toruń jest gospodarzem w styczniu 2016 r.

Artystów, których prace prezentowane są na wystawie łączą dwie wspólne cechy: wszyscy urodzili się na ziemiach, które niegdyś należały do Rzeczypospolitej. Wszyscy także urodzili się w sztetlu lub mieli rodziców pochodzących ze sztetla. Choć ich losy bardzo się różniły, potrzeba zachowania miasteczka w pamięci, odegrała istotną rolę w ich sztuce.

Sztetl to zdrobniała forma słowa shtot z jidysz, oznaczającego miasto, miasteczko, handlowy rynek dla leżących na uboczu rolniczych regionów, na którym i wokół którego tętniło życie, odbywały się jarmarki i targi. Rynki takie istniały aż do dwudziestego wieku. W miasteczkach, w których czas się zatrzymał Żydzi czekali na Mesjasza. Sztetl był ostoją tradycji, był miejscem jedynym na ziemi. Z czasem małe miasteczko stało się niemal metaforą świata żydowskiego.

Pokazywane na wystawie prace pochodzą z kolekcji Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu - przede wszystkim z Archiwum Emigracji - oraz kolekcji Towarzystwa Przyjaciół Archiwum Emigracji. Obecne w dziełach sztuki: tradycja, religia, rodzina oraz wspólnota, stanowią powracające motywy w pracach wybranych 37 malarzy i grafików z całego świata (m.in.: Abel Pann, Józef Budko, Herman Struck, Szymon Karczmar, Stanisław Bender, Samuel Tepler, Rafał Chwoles, Efraim M. Lilien, Marc Chagall, Moshe Bernstein, Adam Muszka, Feliks Fabian, Devi Tuszyński). Prace te opisują codzienne i świąteczne rytuały, zawody, życie religijne i społeczne, ale też studia postaci rabinów, uczonych, rzemieślników i zwykłych mieszkańców miasteczek. Pozwalają z dużą dozą różnorodności wejrzeć w głąb świata, który istniał przez wieki i został zniszczony w czasie wojny światowej. Wystawa, oprócz samodzielnych prac malarskich, grafik i rysunków, pokazuje także druki.

Kuratorzy wystawy: Marta Banaszak, Joanna Krasnodębska, Roksana Ligocka, Izabela Maćkowska, Julita Michalska, Katarzyna Moskała, Mirosław A. Supruniuk, Opracowanie graficzne wystawy i wszystkich publikacji: Anna Szmeichel. Oprawa prac: Galeria Sztuki Współczesnej - Barbara i Ryszard Łyczak w Toruniu. Wystawa czynna będzie od 14 stycznia do 10 kwietnia 2016 w Muzeum Uniwersyteckim ( Collegium Maximum UMK, Pl. Rapackiego 1).